Slovenskú verziu textu si môžete pozrieť tu.

Buťarel sar kormaňošis le oprehazdno verdaneha, vašoda hoj imar tel sikhľaribneste pre maškarutňi škola džanelas, hoj le artikavneha pes pre vichodoskeri Slovakijate ča phares del te zarodel. Andro biphandlo vachteste sem o Jozef Fečo čitrinel le čitren.

„Jekhradeder sthovav andro štilos pop-art,“ phenel o uľipnardo Kračunovcendar. Artikavno čitruno sthoďa čitrengeri serija, kaj leperel romano holokaustos. Ľigenelas les oleha e genďi Mŕtvi sa nevracajú le romaňi lekharďatar Elena Lacková.

„Gindinav, hoj oda e tema, savi peske kampel te leperel, mi pes na bisterel pre oda, sostar penge o Roma pregele the soste savoreste musaj anglal te terďol,“ avriachaľarel.

Andro vakeriben ča avreste leperel pre oda, sar pes dodžanďa, hoj hino Rom, leperel pre peskere artikavne agora the anglune bachťipena the vakerel pal oda, savo artikaňiben les buteder interesinel sar čitriben.

Kana tumen zachudňan te interesinel pal čitruno atrikaňibneste?

Leperav peske, hoj kana somas igen cikno čhavo, e daj amenca bavinelas bavišaga, hoj vareso čitrinďa the amen rodahas, so´oda hin. O čitri amenge paľis čitrinelas the andro geňibneskere notesi. Me le čhavoripnestar zachudňom te kidkerel avresave koloriskere pingala.

Le phraleha amenge kidahas, save hine amare jekhkamadune kolora – kerahas ajse tipikane čhavorikane veci. Man oda mindig ľikerelas the paľis zachudňom te čitrinel le pingaločitruneha. Oda man bavinelas buter sar čitriben le angarneha the kolorenca. Me rado chasňaravas le avridikhlen, lošalen the čikošna koloren.

The andre bazutňi škola the družinate oda pes zachudňa. Le jakhestar sako jepašberš amen sas varesavi suťaža pal varesavi temate, tel savi sas molarde anglune trine thana. Čitrinďom o burkos, so dičholas avri našukar – somas olestar but telemardo. Somas bibachtalo olestar, hoj savore džanen te čitrinel šukareder sar me. Akor man modľinavas vaš oda, aj man jel talentos the džanavas šukar te čitrinel. Paľis sas aver suťaža the čitrinďom la mokuška. Na džanav, sar oda pes ačhiľa – talam oda sas deňipen oprunestar – akor zachudňom te čitrinel savoro jekhtones, sar oda dikhas andro genďa, sar „dujvares“. The akor khelďom avri trito than andre leperďi suťaža, so man igen ľigenďa anglal. Pedal mande sar cikne čhaveste oda sas elšino the but baro bacht.

The oda talentos dochudňan la datar?

Ha, o talentos man hin la datar. Vakerelas mange, hoj akor sar cikňi rado čitrinelas. O direktoris andal artikaňi školatar vičinelas lakere dadeste the dake the mangelas len, aj la odoj bičhaven. Aľe, bizo, akor imar le dades la daha sas laha aver planos the phende lake, hoj džala andre ajsi škola, khatar savi mi džal sig andre buťi. Avka sas sthodo.

Ľikerenas tumen perdal čitrišagoste ča la datar the aver džene la fameľijatar?

Ha, leperav peske, hoj o dad sas pre mande but barikano. Jekhvar čitrinďom savore dženen le Flinstonen the avka mištes, sar te bi len vareko ispidňa le kompjutrostar. Mindig, kana ke amende vareko avľa, o dad ola čitribena cirdňa avri the savorenge len sikhavelas. But džene akor le dadeske the la dake phenenas, aj man bičhaven andre bazutňi artikaňi škola. The paľis andre late the phiravas. Oda sas interesiko, bizo hoj pes odoj delas vareso te sikhľol, aľe me kamavas te kerel vareso aver.

The andre bazutňi škola me narado phiravas pre čitruno avriľikeribneste, bo sako džanelas, hoj džanav te čitrinel the musaj te čitrinel the vaš avrende the paľis pro agor imar na zachudňom oda peskero. Me oda na kamavas. Kamavas te sthovel peskere veci tel peste.

Agoral tumen sikhľiľan maškarutňi artikaňi škola. Sas imar akor oda ajso avrikidňipen?

Akor andre teľevizija but rado dikhavas pro avrithemutne programi. Džalas odoj e relacija pal oda, sar prekeren o motora. Andro jekh kotor dine o motoris jekhe makhluneske the paľis dičholas avri but lačhes – šukares les premakhľa. Oda pre mande bares peľa the gindinavas, hoj ada dromeste džava the me. Anglunes kamľomas te džal pre dopravno škola vaš makhluneste, agoral man goďisaľiľom, hoj oda na ela škola pedal mande.

Agorutnones arakhľom pro internetos, hoj la artikaňi škola Perješiste hin aver kereki vaš talenťiko primačkende. The akor siďarutnones prihlasinďom. Gindinďom peske, hoj ča avka džava odoj, lena man the ela savoro sthodo. Miri sikhľarďi, so oda savoro ľigenelas, mandar phučľa, či som normalno. Paľis mange the la direktorkaha šegitinde te pherďarel ko „primačkende“ savoro, so kampelas the paľikerdones lenge man ile. Sigeder kamľom te džal pro propagaťiko čitriben, aľe andre oda odboris imar sas pherdo. Sas len odoj the odboris vaš dizajnoste the kaštuno bonďaripneste, the pre dojekh sera školate sas kaštune sochi. Interesinďa man oda the phenďom mange, hoj kamav oda.

Me paťav the akor vachteste buteres phiravas andre khangeri, kaj akhalinavas le kaštestar sthodo kerestuno drom. Oda sas but baro kerďipen, the phenďom mange, hoj soske te na. Goďisaľiľom, hoj te čitrinav šaj khere, žaľate adaj sikhľuvava mek vareso buter, so ela pedal mande učeder.

Šunenas tumen lačhes sar sikhľuvno pre artikaňi školate? Zaperďan odoj?

Kaj ča oda sas artikaňi škola, sas but „lemaďi“ the phirenas odoj interesika manuša – avresave tipi, bala, but bare čeňa andro kana the ajse khatar save pen keren andro kana bare cheva. The man oda cirdelas, kerďom mange andro kana bare cheva the nasigeder probaľinďom o dredi. Pačisaľolas mange oda, kamavas te avel aver. Oda škola pre manušen the pre mande but perelas. Del pes te phenel, hoj man andr´oda vacht but rodavas. Jekhradeder čitrinavas tel štiloste pop-art the ačhiľa mange oda džiakanakes.

Akor, kana le dredenca dičhuvas avri čačes hoj zadikhadones, vičinďa man miro sikhľardo vaš slovačiko čhibate, či bi na kamľomas te džal ko jekh projektoste. Leskero amal rodelas talentimen Romen, save hine dikhadones aver the soha pen zachuden.

Pal soste džalas?

Amen zachudkerahas te kerel o dokumentos, kaj kamenas te sikhavel ajse manušen. Kana oleha priačhaďom, o sikhľardo man foťinďa the bičhaďa oda leske. The oleha ada zachudňa. Sthoďa pes o dokumentos, savo pes vičinelas Šesť the sikhavelas šov Romen, khatar save sako varesoha pes presikhaďiľa the kerelas vareso interesiko. O Roman Čonka oleha kamľa te sikhavel, hoj na savoren dženen kampel te čhivel andro jekh gono the hoj maškar Romende hine but chitra the talentimen manuša. Ada projektos man ispidňa the phundraďa mange vudar ke neve aštipnende.

Pal dokumentoste avľa e genďi the laha phirahas pal bazutne the maškarutne školende pal calo Slovakijate. O sikhľuvne penge šaj avrikidenas, kas le respondentar penge kamen te dikhel the somas but naužardo, kana man dodžanďom, hoj jekhbuter penge kidenas vortanes hoj man. Akor man the but manuša sprindžarkenas the pre socijaliko sijeťate mange avenas o hiri the amalipneskere thovibena. Sas man pre oda dokumentos but lačhe odpheňibena the sig pal oleste avľa deňipen andal Slovakijakeri televizijatar, kaj kamenas iľindones te sthovel jekhto tematika pal chitra the talentimen Romende.

Tumen resľan paľikerdones ole projektende varesave aver deňipena?

Pale mange vičinďa o Roman Čonka, savo mange andro romano žurnalos Romano Nevo ľil anglunes dovakerďa le vakeribnes the paľis mange diňa deňipnes te čitrinel pedal lende o anglune seri. Zachudňom oda te kerel the nasigeder le raje Čonkastar avľa aver deňipen, kaj ča buťarel andro Themutno pustikengero kher Perješiste.

Thode mange te čitrinel o portreti le ašunde manušen, saven sas romano aviben. Oda sas pedal mande but interesiko, bo me korkoro na šunas, keci ašunde manušen hin romano aviben. Oda sas serija vaš baroformatoskere čitren, maškar lende sas ko priklados the Elvis Presley, Charles Chaplin, o aktoris Michael Caine the aver. Anglune dešutrin čitren čitrinavas pro sadrokartonos, kaj ča oda hino tuňo materijalos, savo lačhes šuťol, aľe leskero gorederipen hin, hoj pes šaj lokes phagerel. Paľis avľa aver serija, kaj imar sas čechika the slovačika ašunde manuša le romane avibneha the ole imar čitrinas pro pochtan.

Avľa elšiňi vistava?

Elšiňi vistava sthoďom vortanes ole čitrenca andro muzeos Perješiste the oda sas vareso napaťangutno. Somas latar but lošalo. Avľa man te ľikerel miri fameľija the prindžarkutne the sig pal phundravipneste mange kerde naužarďipen, kana bašavelas pre lavuta miro amal. Avle but manuša, sphandlo le programoha sas the vakeriben the akor man čačes hoj šunavas sar čercheň. Oda sas but bari loš the pheras – lokes hoj ajso anglalispidňipen ke oleste, mi džav dureder. Adi vistava paľis dromarelas pal avresave forende Slovakijatar the Čechendar.

Tumen mek leperen pre peskero elšino čitro?

Miro elšino čitro pro pochtan sas Ježišuskero portretos, aľe, žaľate, imar nane man. Nane man aňi e fotka lestar, kaj ča oda sas imar anglal dešuduj beršende. Aľe miro aver čitro, pre savo somas but barikano, sas portretos la Marylyn Monroe. Čitrinďom les tel austrijakero artikavneste, so pes vičinel Voka the čitrinel spontaňiko realizmus. Elšinestar sas miro vzoros the avka oda ačhiľa dži adaďiveste.

Bizo, hoj kamenas pal oleste, hoj jekhvar le artikaňibneha zarodena, aľe mek avka nane. Kaj tumen buťare?

Priznajinav man, hoj ada goďisaľiľom imar elšinestar. Oda sas šukar, aľe džanavas, hoj ča le artikaňibneha mange na zarodava. Oda bi našťi dživavas Slovakijte the bizo hoj na pre vichodoskeri Slovakijate.

Andre artikaňi luma man šunav sar khere, aľe buťarav sar kormaňošis le oprehazdneha verdaneha. Kerav andre perješiskeri firma le trinezmenakero karibneha. Buteres keras šov ďivesa kurkeste, paľis čitrinav tel vachteste, so mange ačhol. Akor čino sovav, dukhal man dumo the na birinav, aľe avresar oda mek pes na del.

So phende tumare kolegi, kana pen dodžanle, hoj buťaren le čitruno artikavneha?

Ňikaske pal oda na vakeravas, aľe imar kana andre leperďi firma zachudňom te kerel, mindig mange čitrinas, the savore džene dikhle oda. Na džanenas, hoj čitrinav the čitri. Ča jekvar, kana pal mande kerenas o dokumentos the kamenas dikhibena la buťatar, aj te le dikhavnenge sikhaven, kaj the sar kerav, akor pen o kolegi olestar dodžanle – oda sas dži pal daskeci beršende. Paľis man vičinďa o šeralo amari firmatar the kamelas, mi leske čitrinav la čha the aver kolegos, kastar ačhiľa skladoskero šeralo, mandar sajekh phučelas, kana leske čitrinava o čitro. Dži akor man oleha na ašaravas, aľe paľis oda pal mande imar savore džanenas.

Andre tumare purane kerďipena sthoďan o tema vaš romano holokaustoste. Soske tumen rozginďan te čitrinel ajse phare the pharejileskere ačhibena?

Gindinav, hoj oda e tema, savi peske kampel te leperel, mi pes na bisterel pre oda, sostar penge o Roma pregele the soste savoreste musaj anglal te terďol. Ľigenelas les oleha e genďi Mŕtvi sa nevracajú le romaňi lekharďatar Elena Lacková, kaj ča oda sas projektos sthodo pedal genďende. Ačhiľa paľikerdones le Fondoske vaš ľikeribneste pedal kulturate le narodnosťiko cikňibnendar, khatar resľom o štipendijum.

Aj te miri buťi anel varesavo bičhaviben, rozginďom man te thovel pedal čačikane ačhibnende čirlatuňibnestar. Avka ačhiľa elšiňi čitrengeri serija vaš romano holokaustoste the pal duj beršende tel odi temate čitrinďom mek jekh. Odoj čitrinďom romano holokaustos andre Dubnica nad Váhom, aľe sikhaďom les buteres perdal manušikano teštoste.

Sas tumen elšinestar sumnal suňiben sar oda te achaľol?

E genďi la Elena Lackovatar, savi man ľigenelas, sas – avka jekhtones sar tema vaš Romengero holokaustoste – phari pedal geňibneste, aľe iľom oda sar thoviben the phenďom mange, hoj soske te na. Oda sas thoviben na ča peskere pherďaripneha, aľe the kerďipneha, kaj ča dži akoreste čitrinavas ča portreti the sig man musaj te zathovel pedal vareso aver.

Imar kana genavas la genďa, polokes mange avridikhas, so the sar bi šaj čitrinavas. Aľe priznajinav man, hoj kana bi oda majinelas te jel ča tel mande, sas bi oda but zoraleder le but rateha. O amal mange šegitinďa, hoj oda nane lačhi goďi the pre ajsi vistava bi ňiko na phirelas. Le manušen bi oda ča odčhivelas avri. The paľis oda sthoďom aver dikhibnestar, avka artikanes, aj te o dikhavne oleske achaľon, aľe aj te pen na daran. Tel adi temate čitrinďom deš čitri the ke oleste čitro la genďakeri autorkiňatar.

Oda musaj tej but ohares. Sar oda tumen šunenas?

Oda sas igen phares, me šunavas bari choľi the žaľa, ola šuňibena sas igen zorale. Somas phaglevoďeskero the vašoda, hoj na džanavas, sar ola ačhibina te čitrinel. Kamľom te doresel, mi mire kerďipena hine but dikhade, aľe sphandlones aj te na aven bijileskere. Mangavas mange, mi jekhtone ačhibena la genďatar hine pre mire čitrende so jekhčačikaneder sikhade, aľe ola temaha dživavas avka zorales, hoj mek buter gindinas pre odi darate, savi o manuša akor predživenas.

Phenena amenge pal varesavo čitreste?

Andre aver serija ko priklados sikhaďom le ačhibnes, kana odcirdle le Romen andro veš the odoj len ľivinkerde – vašoda čitrinďom le pindren, sar pen kikiden ke peste. Sikhavel oda dar, savi akor o manuša predživenas. Paľis sikhaďom le manušen, saven parušaginde mek džidones – pre čitroste oda hine o vasta, save ačhen la phuvatar, so pen kamen te resel avri. Paľis hin odoj pharo čitro jekha džuvľa, sava ľivende, kana sas andro efto khabňipneskero čhon. Oda sikhaďom kerestune pindrenca, save učharen ratvale khoča. Pedal sikhavibneste ala jekhtone dikhibnen chasňarďom manušiko figura, savaha pes del ada te sikhavel.

Save sas odpheňibena pre ala čitrende?

Thovas man te sikhavel dojekh ačhibnes avka, aj oleske o manuša achaľon the aj te len oda interesinel. Gindinav, hoj pes oda diňa, odpheňibena sas lačhe. But džene mange phende, hoj oda sikhaďom but lačhes the igen len interesinďa odi forma.

Tumen pen presikhaven sar barikano Rom, the tumaro kerarďipen hino thodo anglunes pedal Romende. Tumen oda avka šunenas mindig?

Kana somas čhavo, na džanas, hoj som Rom, kaj ča na dživahas andre vatra the khere pes pal oleste barbut na vakerelas. Ňilate amen bevinahas le amalenca avri, hordinas charňi cholov the gindinas, hoj som labardo. Na šunas oda avka, hoj bi somas aver.

Ačhiľa pes oda dži bazutňi školate, savi sas bari, phirenas odoj but čhave the andal aver gavendar. The akor pre mande o čhave vičinenas, hoj som Rom. Kana man dodžanďom, hoj oda čačipen, šunas man bisuňardo, somas the choľamen, bo džanas, hoj pal Romende pes mindig vakerelas ča namištes. O amala mange ačhile, aňi mange oda na leperenas, aľe mange oda na kerelas mištes.

Kana ke tumende ačhiľa visariben?

Oleha, hoj som Rom, na somas jekhipno talam dži eňato klasate. Akor le mire phraleha miništrinas andre khangeri the phirahas maškar manušipneste le Ján Krstiteľ, kaj samas maškar but lačhe manušende. The odoj oda phagľa, zachudňom man te dikhel ajso ačarutno, savo čačes hoj som. Goďisaľiľom, hoj som ajso jekhto sar aver savore džene. Ča man hin aver cipakero koloris, the oda savoro.

Zachudňom le phraleha oda savoro te zadikhel oprunestar the le pheraseha, vakeras pal peste hoj som čukoladovo the iľindones. Kana me korkoro jekhetaňarďom peha, hoj som Rom, na sas man oleha problemos. Džanavas, hoj hin man adaj than the šunav pes avka mištes. Ke oleste savoreste bariľom le phuripneha the paľikerdones le čače manušenge. Bonďarďom the čerinďom miro zadikhiben pre peskero avibneste.

Tumen varekana šunen perdal peskero avutňipneste bilačhipnardo?

Oda hino vareso, so šoha na našľola, mindig oda adaj ela. Andre luma hin but Roma, save dživen avresar – varesave andro čoripen, aver andro barvaľipen, aver hine talentimen pre avresave seri. Puntošnones avka, sar o gadže. Mamuj oleste, kana pes vareso ačhola, mindig sikhavena pre Romes – oda pes mindig opakinel. The pre mande butvar o manuša dikhen, kana džal uľicatar. Thovav man le avrenge te sikhavel, hoj pes del te dičhol avri the te gindinel avresar. Hoj sar Rom šaj le manušenge vareso te anel the te sikhavel. E Slovakija hiňi, žaľate, mek but palal the na čalavel pes oda ča le Romendar, aľe ko priklados the LGBTI manušen the but avren.

Pre soste akanakes buťaren?

Solacharďom, hoj čitrinava la serija le portreten, oda bi majinenas te jel lumakere bare manuša, the oda ela talam jekhpašeder.

Mindig kidkerav ľigeňibena, akanakes zachudňom butervar te čitrinel olejomaľbaha, aľe oda ľikerel but džinďardones. Oda vašoda, hoj e olejomaľba pes kopisaľol, o koloris pes musaj te lokisaľol the paľis oda musaj te šuťol choča jekh kurko. The choc hino o čitro hotovo, vaš oleste, kaj les agoral makhen, musaj te terďol choča dešuduj čhona, the vašoda oda hino but baro vacht. The dodžanľom man, hoj avka te čitrinel hin buter lokeder sar le akriloskero koloriha.

Kana bi tumenge šaj pherďarenas peskero jekhbareder artikano suno, so bi oda sas?

Pačisaľolas bi mange, kana bi pre artikaňi školate, kaj the me phiravas, sikhavenas tel Kulturakeri historijate jekhvar the pal mande. Kana bi sas andro genďa oda, so kerav the sostar man zachudav.

Ča oleste hino miro jekhbareder kamľaripen te tetinel. The oleha zachudňom, aľe tel pandemijate pes na delas, aj o manuša phirenas ke amende. Mindig hino miro suno, aj mi avel o tetišagos miri angluňi buťi the o čitri bi čitrinavas imar ča paš oleste. Oda but bari buťi, igen man ľigenel.

Kamavas bi jekhvar te dodžal ke oleste, kana bi manuša kamenas pen te del te tetinel ča mandar. Aj te jel pre angluno dikhiben prindžardo, hoj ada tetišagos kerďom me. Oda bi kamavas te resel mek buter, sar ko priklados aj man jel peskero študijos.

Jozef Fečo (1993) Hino Kračunovcendar, sikhľiľa avri dizajnos the kašteskero bonďaripen pre Maškarutňi artikaňi škola Perješiste. Perdal peskero keribneste pes zachudel čitrišagoste. Chasňarel la technika vaš kalo-šivo-parno spektroste the jekhradeder pes zachudel pop-art štiloha. Jekhebuťarelas le romano žurnaloha Romano nevo ľil, čitrinďa dešutne portreti vaš lumakere bare manušen le romane avibneha the avrisikhaďa pes the le čitrenca, save sikhaven romano holokaustos. Buter sar čitrišagos les cirdel o tetišagos, saveste bi pes avutňipneste kamelas te zachudel jekhbuteder.

Našli ste v článku chybu? Napíšte nám na [email protected].